گفت و گو با حسن غفاری به بهانه ی مشکلات حاکم در انجمن عکاسان ایران؛
توان رودررویی با نظام ریش سفیدی حاکم بر انجمن را ندارم
سمیرا جعفری / گیتی تصویر : انجمن ملی عکاسان ایران برآیند تاریخی تلاشهای حرفه ای در زمینه عکاسی کشور است که مؤسسان آن از میان قشر تحصیل کرده و تجربه اندوخته این رشته در حوادث اجتماعی سه دهه اخیر برخاسته اند و براساس این تجربه تاریخی نگاه آنان متمایل به مفهوم گرایی اجتماعی بوده و مصمم بودند با ساماندهی علمی عکاسی در سطح کشور نظام دیداری شهروندان را در سامانه‌های فرهنگی شکل دهد و روندی از درخواست‌های آرمانی برای رسیدن به نگاهی نو در میان نسل‌های حاضر و آینده داشته باشد. اما این روزها انجمن عکاسان که سابقه ی فعالیت در زمینه های مختلفی از جمله برگزاری برنامه ی ده روز با عکاسان و جشنواره دوسالانه ی عکاسی و برگزاری تعداد زیادی نمایشگاه را در کارنامه ی خود دارد با تنش هایی روبرو است. تنش هایی که چندی پیش به استعفای محسن راستانی از ریاست هیات مدیره انجامید. در این راستا گفت و گویی با دیگر اعضا هیات مدیره که پیش از این از انجمن کناره گیری کردند داشتیم و این بار در گفت و گویی با حسن غفاری از اعضا سابق و فعال انجمن از فراز و فرودهایی که دو سال اخیر انجمن با آن روبرو بود صحبت کردیم. حسن غفاری متولد ۱۳۴۸ است و کارشناسی ارشد عکاسی از دانشگاه هنر. او سال ها به عنوان عکاس مستند اجتماعی با گرایش مردم شناسی خارج از فضاهای شهری(روستاها، ایلات و عشایر) عکس های بی نظیری را به ثبت رسانده است. غفاری همچنین عضو انجمن عکسان ایران, عضو انجمن عکاسان مطبوعات ایران، انجمن عکاسان دوستدار میراث فرهنگی و گردشگری، انجمن عکاسان بحران است. وی سال ها در عرصه ی سینما عکاسی کرده است. .
آقای غفاری از زمان شروع فعالیت خود در انجمن بگویید؟
در زمان شکل گیری اولین هیات مدیره انجمن عکاسان ایران با مشارکت جمع زیادی از عکاسان عضو مجمع عمومی به عنوان بازرس و در دوره های بعد به عنوان عضو علی البدل و اصلی در ترکیب هیات مدیره در انجمن حضور داشتم. در این اواخر هم به دلیل وجود بیماری همه گیر کرونا و بخشنامه های دولتی که به نوعی از تجمع جلوگیری می کرد ومانع برگزاری جلسات مجمع عمومی می شد همچون سایر اعضا به اجبار حضورم تمدید شد. ازدو سال پیش هم هیچ تمایلی به حضوردر ترکیب انجمن نداشتم و موضوع انصراف را از هیات مدیره مطرح کردم..
دلیل این بی‌میلی چه بود؟
زمان طولانی را در ترکیب حضور داشتم و احساس می کردم دیگر توان لازم وحضوری مفید در مقابل با تک گویی و تک روی های فردی در ترکیب انجمن را ندارم. در واقع دیگر توان رودررویی با نظام ریش سفیدی حاکم بر انجمن را نداشتم و از کم لطفی های موجود رنج می بردم و راهکار را حضور افراد جوان و باانگیزه جدید می دیدم ومعتقد بودم انجمن باید یک خانه تکانی کلی داشته باشد.
پس به نوعی به جوان‌گرایی اعتقاد داشتید؟
بله. شخصا معتقد بودم هیات مدیره باید رابطه ی بیشتری با اعضای مجمع عمومی خودش داشته باشد و در تلاش باشد تا افراد جوان و پرانرژی به هیات مدیره راه پیدا کنند که فعالیت خود را در یک مسیر نو با بهره گرفتن از تجربه های به دست آمده و آیین نامه های نوشته شده پیش ببرد و روابطی را که با سایر انجمن ها، مجموعه‌های هنری و فرهنگی به وجود آمده را حفظ کند. اما متاسفانه اینگونه پیش نرفت، جلسات دیر به دیربرگزار می‌شد و در ساختار کلی انجمن ها ی تجسمی مشکلات وزارت خانه ای به وجود آمد، می بایست به سمت صنف کارگری در وزارت کار می رفتند. این مساله دامن گیر انجمن عکاسان هم شد. به همین دلیل باید به اجبار تا برپایی مجمع عمومی و انتخاب اعضای جدید با اساسنامه ایی جدید می ماندیم تا انجمن را تحویل ترکیب جدید دهیم. با توجه به شرایط کرونایی این اتفاق به درازا کشیده شد. برای انکه کلیت انجمن از هم نپاشد و شاید هم سختی دل کندن، آقایان هاشمی، شاهرودی و راستانی از انصراف دسته جمعی باز ماندند، هرچند که خیلی پیشتر آقایان ناگهی، صمدیان و میرهاشمی از بدنه انجمن جدا شده بودند، متاسفانه اغلب جدایی ها آمیخته با نگرانی بود.
عملکرد هیات مدیره جدید به تازگی کار خود را آغاز کرده است را چگونه می بینید؟
زمان کوتاهی است که هیات مدیره جدید وارد کار شده، نمی توان عملکرد این هیات مدیره را با مجموعه ی قبلی مقایسه کرد. با توجه به اینکه هنوز پس لرزه‌های تغییرات انجمن‌ها از وزات کشور به وزرات کار باقی مانده است و همچنین تنش هایی که انجمن با خانه ی هنرمندان داشت، تغییرات اساسنامه ای، مشکلات کرونایی، تورم و شرایط اقتصادی، رویکرد و سیاست های دولت جدید در موضوع انجمن ها، فرهنگ و هنر وقفه هایی را ایجاد کردند..
البته هنوز در ترکیب هیات مدیره از افراد سابق با نفوذ حضور دارد.از میان آنها آقای راستانی از گروه جدا شد. حال باید دید آیا این دو عضو باقی مانده که همراه خودشان بازرس سابق- آقای شاهرخ- را همراه دارند بر تفکر و نیروی جوان غالب می شوند یا نیروی جوانی که اکنون وارد هیات مدیره شده اند می توانند طرح و برنامه هایشان را مطرح کنند و نظر افراد را جلب کنند. در اینجا جا دارد از آقای برزویه که در بستر بیماری هستند با ارزوی سلامتی یادی کنم و از زحمات بسیار زیاد اقای رحیمیان بابت برداشتن و دور کردن جو سنگین نگرانی های به وجود آمده از تنش خانه هنرمندان با انجمن تشکر کنم.
به نظر می رسد انجمن با موانع زیادی روبه رو است؟
هرچند که انجمن جایگاه مهمی در شورای خانه هنرمندان و برنامه های سالانه دارد اما وابستگی مکانی و اعتباری به خانه پیدا کرده است. همچنین تغییراتی در خانه هنرمندان به وجود آمده است و به تازگی مدیریت جدید مشخص شده، و از طرفی دیگر مشخص نشدن وضعیت انجمن در وزارت کار برای برگزاری مجمع عمومی جدید که بتواند ترکیبش را کامل کند خود مشکل بزرگی به حساب می‌آید. از طرفی شرایط بد اقتصادی جامعه کار همه ی انجمن ها را سخت کرده است. به همین دلیل انجام .کارهای با شکوهی مانند ده روز با عکسان را باید با وجود اسپانسر قوی و داشتن روابط خوب با ساختارهای دولتی و نیمه دولتی، جامعه ی عکاسی و اعضای انجمن اجرا کرد. کاری که احساس می شود در شرایط فعلی جامعه، به سختی انجام می شود..
چقدر از وضعیت کنونی انجمن با خبر هستید؟
الان از وضعیت انجمن اطلاع مشخص ودقیقی ندارم. مگر از طریق اخبار سایت انجمن. بر خلاف رسم همه ی سال های انجمن, تا کنون نشستی با حضور هیات موسس تشکیل نشده و دعوتی از هیات مدیره پیشین نشده است. حالا به حساب کم لطفی بگذاریم و یا زمان مناسب آن نرسیده است، نمی دانم!.
این مساله بی خبری برای اعضا پیشین ویا هییت موسس در تمام انجمن ها وجود دارد. در انجمن عکاسان میراث فرهنگی و … هم شاهد این وضعیت هستیم که از همفکری آن ها بهرمند نمی شوند و در جلسات خود، آن ها را نمی خواهند..
فکر می‌کنید در این سال‌ها چه مشکلات و موانع و حتی تهدیدهایی سر راه انجمن قرار گرفته بود؟
انجمن عکاسان با قدرت و روابط خیلی خوب با شرکت ها و فروشندگان ابزار و تجهیزات عکاسی در سطح کشور و بخش‌های از نهادهای فرهنگی و دولتی مانند شورای شهر و وزارت ارشاد در ارتباط بود. کمک هایی هم از طریق این روابط دریافت می کرد. ولی در ادامه در انجمن تضاد فکری و عملی بین افراد به وجود آمد ورفتار در بین اعضا، شخصی و گاهی غرض ورزانه شد و این مساله جریان کلی انجمن را تحت شعاع قرار داد. همچنین دخالت در وظیفه ی یکدیگر تا اندازه ای در عملکرد اعضا انجمن اخلال ایجاد می کرد. گاهی نیز در انجمن افراد به یکدیگر به دید شک نگاه می کردند که ایا اعضا از موقعیت خود سوء استفاده می کنند؟ درنهایت این مسائل به دلخوری ختم می شد. این تفکر مسموم قطعا آسیب خود را در برخی از جلسات می گذاشت تا جایی که گاهی کار به دعوای لفظی می رسید و قطعا انرژی و وقت زیادی از افراد گرفته می شد. برخی نیز خودشان را وکیل، وصی و پدرخوانده انجمن می‌دانستند و احساس می‌کردند سرنوشت انجمن باید در دست آنها باشد و باید به تنهایی انجمن را به یک مکان امن برسانند در صورتی که گاهی با رفتارهای بسیار تندشان روابطِ انجمن را با نهادهای دولتی و مجموعه های همراه خدشه‌دار می کردند. مسافرت‌ها، بیمار شدن افراد، گسترش همه گیری کرونا و یا بخش نامه هایی که از طرف وزارت کشور به انجمن ها اعمال می شد توان و وقت انجمن را می گرفت و آسیب های زیادی وارد کرد.
به نظر شما در این سال‌ها مطالبات عکاسان عضو این انجمن تا چه میزان برآورده شده است؟
هیات مدیره توسط مجمع عمومی انجمن انتخاب می شود ازاین رو افراد جایگاه واحترام یکسان دارند، گاهی برخی افراد در هیات مدیره بر عقاید خود با صحبت های طولانی و خسته کننده بیش از اندازه پافشاری می کردند، گفتگوی جلسات به درازا می کشید و بدون تصویب می ماند اما به سمت اجرایی شدن می رفت.
متاسفانه انجمن ارتباط خودش را با اعضا تا زمان برگزاری مجمع عمومی قطع ویا کم رنگ می کرد. بطور کلی انجمن در مسئله روابط عمومی اعضا همیشه مشکل داشت، مصوبات هیات مدیره روی سایت انجمن به اطلاع اعضا نمی رسید و در برنامه ها جایگاه ویژه ای برای اعضا در نظرگرفته نمی شد. درست است که در بندهایی از اساس نامه انجمن موظف است که برای پیشبرد عکاسی تلاش کند تا مفهوم و هدف عکاسی را در جامعه ارتقا دهد. ولی این نباید به معنی نادیده گرفتن اعضا که به ماهیت وجودی انجمن اعتبار می بخشد, تبدیل شود. انجمن در مورد هویت بخشی و نیازهای معرفی نامه ای، بیمه وخدمات درمانی هیچ کوتاهی نداشت و اعضا با یک معرفی نامه عضو صندوق اعتباری هنر می شدند اما الان متاسفانه شرایط کمی تغییر کرده است. عقب افتادن برپایی دوسالانه عکس ایران که به دعوت توسعه هنرهای تجسمی از انجمن شکل می گیرد مهمترین مطالبه جامعه عکاسی کشور است که متاسفانه در این مورد کم کاری شده است..
تعامل انجمن عکاسان با دیگر انجمن‌های عکاسی را چطور می‌بینید؟
انجمن عکاسان ایران همیشه درکنار دیگر انجمن های عکاسی بوده و همکاری داشته است، مصداق آن برنامه‌های ده روز با عکاسان است. نماینده‌های انجمن‌ها در جلسات برنامه های ده روزه حضور داشتند.حتی روزهایی با عنوان این انجمن ها برای نمایش آثارشان نامگذاری شده بود. انجمن همیشه به یک چشم به این انجمن ها نگاه می کرد وازطرفی هم نمی خواست درکار آن ها دخالت کند چرا که آن ها انجمن های تخصصی هستند. در حالی که انجمن عکاسان ایران انجمنی است که اساس نامه خودش را دارد و برای بهبود وضعیت کلی عکاسی در کشور تلاش می کند. به همین دلیل همیشه تعامل خوبی بین انجمن با دیگر انجمن های تخصصی بوده و اگر هم گاهی گفت و گویی صورت نگرفته است و به نتیجه نرسیده اند, در نهایت انجمن به خواسته ی آن ها احترام گذاشته است. درواقع تصمیم نهایی که نماینده‌ی انجمن‌ها در جلسات حضور داشته باشند یا خیر تصمیم خود انجمن ها بوده است. اگر هم خواسته ای به سرانجام نرسیده بدین معنا نیست که تعاملی بین آن ها نبوده است/
طی گفت و گوهایی که داشتیم برخی از اعضای هیات مدیره از عملکرد این انجمن دفاع کردند و برخی ناراضی. این تناقص چقدر به ضرر انجمن شده و چقدر حتی به پیشرفت اهداف انجمن کمک کرده.چرا که گاهی اختلاف نظرها می تواند به بهتر شدن کار گروهی بیانجامد؟.
چنانچه در وجود برخی از اعضای هیات مدیره توهم خود بزرگ بینی و پدرخواندگی ایجاد نشده بود انجمن منطقی تر می توانست مسیرش را طی کند. به وجود آمدن مشکلات کلان انجمن در خانه هنرمندان موجب طرد شدن انجمن عکاسان از خانه هنرمندان با رفتاری زشت و زننده در مجمع عمومی خانه هنرمندان شد. از آن زمان به بعد همه چیز تغییر کرد و بیشتر اوقات به جای گفت و گو در آرامش کار به دعوا و بگو مگو و حرف های زننده رسید..
از طرفی هم مجبور به ادامه برگزاری جلسات بودیم. چرا که از طرف وزارت کشور بخشنامه ای آمده بود که مجمع عمومی برگزار نشود. انجمن هم در حالت بلاتکلیفی بود که از ساختار وزرات کشور به اجبار در حال خارج شدن و پیوستن به وزارت کار بود. برای همین باید به اجبار درهیات مدیره می ماندیم تا انجمن منحل نشود تا به رای گیری برای جذب اعضا جدید بیانجامد..
شما استعفای آقای راستانی را به عنوان یکی از اعضای موسس انجمن چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما نمی توانیم در این جا استثنایی را برای اقای راستانی قائل شویم. ایشان هم مانند سایرین یک عضو هیات مدیره بود، اغلب افراد انصراف داده از هیات مدیره همچون آقای راستانی در ترکیب هیات موسس بودند. اقای راستانی بسیار خوشفکر و ایده ال فکر می کنند ولی گاهی در ارائه طرح هایشان زمان زیادی را می گرفت و صحبت هایشان زیبا وکلی گویی بود که برای اجرا و عملی شدن گفته هایشان احتیاج به مقدمات و زیرساخت هایی بود. متاسفانه آقای راستانی موفق با همراه کردن هیات مدیره با صحبت هایشان نمی شد. هیات مدیره جدید هم احتمالا نتوانستند صحبت های اقای راستانی را هضم کنند و ایشان هم تصمیم گرفته برخلاف میل واقعی از ترکیب هیات مدیره کنار برود و نامه خداحافظی خود را عمومی کند. شاید با این کارش آنها را خوشحال هم کرده باشد..
