بلندترین طاق طبیعی جهان، به دلیل زیاده‌خواهی‌های انسان و غفلت برخی مسئولان به خود می‌لرزد. این میراث بی بدیل، آخرین جایی است که هنگام حملۀ سپاهیان عرب در قرن دوم فتح شد. این اثر یگانه، در ارتفاع ۱۱۵۰ متری از سطح دریا بر روی کوه «لاپِکَمَر» و رو به روی کوه «سرخل» واقع است. قرنها یورش باد، سیلی رگبار، بارش باران و تابش آفتاب و زخم زمانه، گزندی به آن نرساند اما اکنون خطر تخریب بیخ گوشش رسیده و در آستانۀ هشدار قرار دارد. حفاران غیر مجاز از دیرباز در حریم اسپهبد خورشید به تخریب حریم آن می پرداختند اما چند سالی است فعالیت معادن، خطر را دوچندان کرده است. حدود ۳۹ ماه از نخستین گزارش تعرض به حریم این اثر ملی، میگذرد. در شرایطی که مردم برای قطع زنجیرۀ پاندمی کووید۱۹ میکوشند و مسئولان بیشتر فعالیتهای غیر ضروری در کشور را تعطیل کرده‌اند، این شرکتهای معدنی بیوقفه به سنگ‌شکنی در دل کوه‌ها مشغولند و با ماشینهای مکانیکی به جان محوطۀ ارزشمند اسپهبد خورشید افتادهاند. پس از تخریب همۀ حریم درجه یک و بخشهایی از عرصۀ دژ صخرهای طاق فرامرز، این بار به عرصۀ دژ صخرهای کیجاکرچال نیز تعرض کردند. در اثر تخریب بدنه کوه، قطعات بزرگ سنگ بر سر روستاییان آوار شد و بخش بزرگی از دامها را تلف کرد و اکنون این روستا خالی از سکنه است. یکی از بزرگترین ظرفیتهای گردشگری کشور اکنون در آستانۀ نابودی است. دور نیست که با سستی و بیتوجهی، با از دست رفتن زمان طلایی برای نجاتبخشی این میراث مانا، انگشت حسرت بگزیم. با وجود ثبت غار/قلعۀ اسپهبد خورشید در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۷۸۳۹ ، شوربختانه به دلیل وجود معادن شن و ماسه و فعالیت مستمر آنان و انفجار ناشی از فعالیت معادن فلورین، نمیتوان این اثر را در فهرست جهانی ثبت کرد.
عکسها: سید مهدی حسینی/ گیتی تصویر
بسیار عالی