به گزارش خبرنگار ایسنا، عصر امروز یکشنبه (٩ مهرماه) مراسم قدردانی از عکاسان روزنامه اطلاعات در دوران دفاع مقدس در کنار مراسم افتتاحیه نمایشگاه دوربین حماسه که روایتی از سال‌های دفاع مقدس از زاویه دوربین عکاسان روزنامه اطلاعات است، برگزار شد.

در این مراسم جمعی از چهره‌های فرهنگی و سیاسی حضور داشتند که از آن جمله می‌توان به سیدعباس صالحی، جاسم غضبانپور، منوچهر قلم‌چی، کمال خرازی، علی ربیعی و ابوالقاسم قاسم‌زاده اشاره کرد.

سیدعباس صالحی ـ مدیرمسئول روزنامه اطلاعات ـ برای دقایقی سخنرانی کرد. او ضمن تقدیر از جایگاه عکاسان دوران دفاع مقدس به نقش رسانه‌ها در ثبت تاریخ اشاره و اظهار کرد: در حال حاضر به علت شرایط مختلف، رسانه‌های ما علاوه بر ویژگی‌های متعددی که دارند، دچار جوانمرگی شدند و به بلوغ نرسیدند اما روزنامه اطلاعات رسانه‌ای یک‌صد ساله است که از زاویه‌های متعدد تاریخ مکتوب را در اختیار می‌گذارد و عملا سرمایه‌ای غنی از تاریخ را در دسترس قرار می‌دهد.

او سپس به موضوعات متفاوتی که رسانه‌ها در ثبت آن ایفای نقش می‌کنند پرداخت و با اشاره به قدمت موسسه اطلاعات، گفت: اینکه رسانه‌ای یکصد ساله داریم به نوعی مزیت محسوب شده و فرصتی را برای انجام مطالعات در حوزه‌هایی چون داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد می‌کند.

صالحی ادامه داد: برهه‌هایی از تاریخ صدساله ما دارای ویژگی‌های خاص خود بوده است.

او با اشاره به اینکه دوره دفاع مقدس در این رسانه (اطلاعات) یک منبع اساسی محسوب می‌شود، گفت: دوران دفاع مقدس، دوره‌ای خاص و کم‌سابقه در تاریخ ایران است. این هشت سال دوره کم رسانه‌ای بود و بارِ کار رسانه‌ای برعهده صداوسیما، خبرگزاری جمهوری اسلامی (به مدیریت کمال خرازی) و دو روزنامه کیهان و اطلاعات بود. در این چند رسانه هم کارکردهای مهمی مورد توجه بود که اطلاع‌رسانی کف قضیه و صیانت رسانه‌ای ما در دوره دفاع مقدس مهم بود.

صالحی اظهار کرد: به شکل قشری و طبقاتی، نقش اطلاعات در دفاع مقدس قابل تبیین و فرآوری مجدد است و می‌تواند خودش را در فضای دفاع مقدس فرو ببرد و دُر و گوهرهای جدیدی را به نسل جدید هدیه کند.

صالحی در پایان گفت: عکاسان خبری روزنامه اطلاعات و هر رسانه‌ای، علاوه بر کارکردهای رسانه‌ای آن دوران، دو کار مضاعف را انجام دادند؛ اول ثبت لحظه‌های ماندگار که شکار آنها راحت نیست و دوم ترکیب‌سازی گزارش و هنر که تاثیر آن در حوزه مضاعف بود. عکاسان خبری در این ترکیب رسانه و هنر کاری را انجام دادند که سال‌های سال می‌تواند تاثیرگذار باشد.

در ادامه مراسم جاسم غضبانپور ـ عکاس دوران دفاع مقدس ـ دقایقی به سخنرانی پرداخت. او ضمن اشاره به یاد رزمندگان و شهیدانی که جان خود را برای حفظ دین و وطن از دست دادند، اظهار کرد: درباره عکاسی جنگ صحبت کردن چیزی متفاوت از عکاسی است. عکاس جنگ باید دوشادوش خط‌شکن‌ها حرکت می کرد تا یک عکس خوب خلق کند برای همین است که عکاسان جانباز، مفقود، شیمیایی و … دادند و هیچ رشته هنری دیگری در تاریخ انقلاب اینچنین حضور فعال نداشت.

او با طرح این سوال که «حالا این تصاویر چگونه و کجا نگهداری می‌شود؟»، گفت: زمانی در ستاد تبلیغات جنگ آقای خرازی همت کردند و جمع‌آوری این آثار را انجام دادند؛ به عقیده من اینچنین گنجینه‌هایی از گنجینه بانک مرکزی ارزشمندتر است. گنجینه بانک مرکزی را می‌توان با پول جایگزین کرد اما این گنجینه قابل جایگزین شدن نیست.

غضبانپور با اشاره به برنامه ریزی برای تقدیر از عکاسان دوره دفاع مقدس گفت: زمانی که برنامه‌ریزی برای قدردانی از عکاسان دوران دفاع مقدس شروع شد، به عنوان اولین کار، بازبینی تصاویر خلق شده را انجام دادیم. با همکاری تمام و کمال مسئولان آرشیو از بین مجموعه به حدود ٢۶۵ عکس رسیدیم که حالا حدود ۶۰ عکس آن به نمایش درآمده است.

او گفت: من عکس‌هایی را در این آرشیو اطلاعات به‌خصوص از جبهه‌های غرب دیدم که تا کنون ندیده بودم. عکاسان در این تصاویر گاه جلوتر از خط‌شکنان بودند. عکسی را داریم که دکتر شهید چمران از دوربینش به خط مقدم دشمن نگاه می‌کند و عکاس جلوتر از او تصویرش را ثبت کرده است.

او با اشاره به لزوم توجه به اهمیت تصاویر روی دیوار، گفت: عکاسی به آسانی زدن یک شاتر نیست. انتخاب از میان این آرشیو بسیار بسیار سخت بود و انتخاب ۶٠ عکس قطره‌ای بود میان یک دریا.

غضبانپور با بیان اینکه این آرشیو دیگر جوابگوی این همه مراجعه کننده نیست و این تنها آرشیو مدونی است که به آن رجوع می شود ،گفت: بر همین اساس درخواست دارم که ابزار و ادوات به‌روز در اختیار بچه‌های آرشیو قرار گیرد. باید قدر دوستانی که از این آرشیو حفاظت می کنند را بدانیم.

در ادامه منوچهر قلم‌چی از عکاسان روزنامه اطلاعات در دوران دفاع مقدس با اشاره به خاطراتی کوتاه اظهار کرد: همانطور که رزمندگان با اسلحه می‌جنگیدند ما نیز با دوربین می‌جنگیدیم. به یاد دارم که یک بار فاصله ما و نیروهای صدام دو خاک‌ریز بود. آن سوی خاک‌ریز بعثی‌ها و این سو ما مستقر بودیم. به دلیل خطرات هیچ‌گاه اجازه نمی‌دادند ماشین تا خط مقدم برود اما آن روز با هر تلاشی بود ماشین روزنامه اطلاعات را گل‌اندود کردیم و تا آخرین خط مقدم رفتیم.

او ادامه داد: بین دو خط مقدم و در واقع در فاصله میان ما و عراقی‌ها جنازه هایی از ما و آن ها افتاده بود که باد کرده بودند. کسی هم جرأت نمی‌کرد این جنازه‌ها را بردارد؛ چرا که از هر دو سو شلیک می‌شد. ناگهان در همین زمان دیدم یکی از این رزمنده‌ها با لگد به پهلوی من کوبید و من را به داخل سنگر پرتاب کرد. همان زمان خمپاره‌ای افتاد آنجا که ایستاده بودم و به هر صورت قسمت نشد که شهید شویم.

قلم‌چی گفت: کارمان تمام شد و قرار شد به عقب برگردیم؛ هر بار غروب باید به محل استقرار خود در اهواز برمی‌گشتیم اما آن روز یکسری از رزمندگان گفتند امشب را بمانید و با ما بد بگذرانید. ما برای ماندن دو دل شده بودیم اما به هر ترتیبی بود در نهایت ماندیم. آن شب تا صبح از آسمان آن منطقه نوار قرمز رد و بدل می شد و تا صبح آن سنگر کوبیده شد. خلاصه صبح شد و برگشتیم.

او در ادامه به خاطره دیگری از حضورش در خرمشهر نیز اشاره کرده و گفت: خاطره دوم من مربوط به حضورم در خرمشهر است. دوم خرداد ماه با من تماس گرفتند و گفتند خودت را برسان که باید به منطقه بروی، کارت‌های مخصوص را گرفتیم و از پایگاه شکاری مهرآباد به اهواز اعزام شدیم و در نهایت به قرارگاه خاتم الانبیا رسیدیم. صبح، آفتاب هنوز نزده بود که وارد منطقه گمرک خرمشهر شدیم. آن جا یک کشتی افتاده بود و جلوی آن هم یک خاک‌ریز بود. به یاد دارم رزمندگان ما به آن سو که خاک عراق بود تیراندازی می‌کردند؛ جنازه هایی هم روی آب افتاده بود. یکسری فرماندهان ارشد عراق داخل خاک ایران اسیر شده بودند، که از سمت عراق هلی‌کوپتری آمد و نردبانش را آویزان کرد تا شاید آنان را با خود ببرد اما رزمندگان ما نردبان را روی هوا زدند.

او درباره تجربه‌اش حین ورود به خرمشهر گفت: وقتی وارد شهر شدم از یک سو اشک شوق می‌ریختم که خرمشهر آزاد شده است و از سویی دیگر بغض داشتم که چرا تنها ویرانه‌ای از آن باقی مانده است.

محمد حسین حیدری ـ دبیر انجمن عکاسان دفاع مقدس ـ نیز در این مراسم حضور داشت. او گفت: برگزاری چنین مراسم‌هایی اتفاق بسیار خوبی است و می‌تواند همدلی و همراهی عکاسان را برانگیزد. نیاز داریم هنوز هم از اطلاعات و داشته عزیزان خود در حوزه عکاسی استفاده کنیم. یاد و خاطره شهید جان بزرگی و ۱۱۹ شهید عکاس را گرامی می دارم.

او ضمن گرامیداشت یاد مرحوم حجت‌الاسلام دعایی گفت: امروز به درایت و همت مرحوم دعایی و همت و همکاری عزیزان، در مجموعه آرشیو اطلاعات یک میلیون و ۶٧ هزار اثر نگهداری می‌شود.

حیدری اظهار کرد: امروز به راحتی می‌توان چنین نمایشگاهی را طراحی کرد چرا که تبدیل آثار راحت‌تر از گذشته شده است، البته متاسفم که مجموعه‌های زیادی می‌توانستند این مسیر را طی کنند اما نکردند.

او با اشاره به کمبود امکانات موجود در دوران هشت سال دفاع مقدس، گفت: امکانات و تکنولوژی امروز آن زمان در دسترس نبود. ما عملا در شب نمی‌توانستیم کاری انجام دهیم. بعضا عملیات‌ها شب هنگام بود و نمی‌توانستیم از فلش استفاده کنیم. بخش عمده‌ای از کار را به این دلیل از دست دادیم و گاه آنجا که باید عکس گرفته می‌شد این امکان وجود نداشت. حجمی از آثار با رشادت ثبت شد و با این موضوع بسیار نامهربانی شد. با این حال مرحوم دعایی درایت داشت که بهینه‌سازی این آثار انجام شد.

او گفت: این آثار باید پویاسازی شود. تعدادی از دوستان در این زمینه دلی کار کردند و جدا اگر میهن‌پرستی نداشتند شاید بسیاری از این آثار تولید نمی‌شد.

در ادامه این مراسم کمال خرازی ـ رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ـ که مسئولیت ستاد تبلیغات جنگ را در دوران دفاع مقدس بر عهده داشت، اظهار کرد: عکاسان ما شاهدان دفاع مقدس و تصدیق‌کنندگان دفاع مقدس با ثبت وقایع بودند. ثبتی که همواره زنده و ماندگار خواهد بود.

او ضمن گرامیداشت یاد حجت‌الاسلام محمود دعایی، یادآور شد: ایشان این موسسه را زنده نگه داشت؛ با صبر، فروتنی و ایثارگری که همه در او می‌دیدند. امیدوارم درجات ایشان متعالی‌تر باشد و به خانواده ایشان صبر عطا شود. همچنین یاد و خاطره شهدای عکاس دوران جنگ تحمیلی را گرامی می‌داریم.

او با اشاره به یاد عکاسان شهید روزنامه اطلاعات و یاد شهدای گروه ۴٠ شاهد، گفت: گروه ۴۰ شاهد جوانان فداکاری بودند که با دوربین هشت میلیمتری و دوربین عکاسی در خطوط مقدم حاضر می‌شدند. از میان آنان ١٩ نفر شهید شدند و ١٩ نفر نیز مفقود الاثر، آزاده و جانباز شدند. یاد عزیزانی از روزنامه اطلاعات، خبرگزاری ایرنا، صداوسیما و … که وظیفه خود را در ثبت رشادت‌ها انجام دادند، گرامی می‌داریم.

خرازی سپس اظهار کرد: در ستاد تبلیغات جنگ که وظیفه آن خدمت‌گزاری به عکاسان و خبرنگاران و رساندن پیام و گفتمان رزمندگان به جهانیان بود، تماس زیادی با دوستان عکاس و خبرنگار داشتیم که آثار آنان را جمع آوری می کردیم. فریم‌های بسیار زیادی از عکس‌های جبهه در ستاد تبلیغات جنگ جمع آوری شد و مهم‌ترینشان در قالب یک مجموعه شش جلدی عکس با عنوان جنگ تحمیلی منتشر شد که اثری تاریخی است. زمانی که صفحات این مجموعه را می‌بینیم به روح بلند کسانی که در جبهه ها حضور داشتند و عکاسانی که جبهه را ثبت کردند پی می‌بریم. در هر فریم عکس پیامی است که با هزاران صفحه قابل انتقال نیست. عکس تمام خاطرات را زنده می کند و این نشان از ارزشمندی عکس و فیلم دارد. ما امروزه از درسی که رزمندگان ما دادند بهره می‌بریم.

او با بیان اینکه «دوران دفاع مقدس نه تنها برای رزمندگان ما محیط آموزش و رشد بود که برای عکاسان و فیلمبرداران ما نیز همین‌طور بود»، خاطرنشان کرد: بسیاری از عکاسان و فیلمبرداران ما در حضور خود در جبهه رشد کردند. دفاع مقدس نه تنها موجب امنیت ما شد بلکه موجب آموزش و ارتقای دانش ما در حوزه‌های مختلف شد. در ستاد تبلیغات جنگ شورای اخبار جنگ داشتیم و دکتر قاسم‌زاده که در خدمتشان هستیم و مرحوم برهانی، هوشنگی و … عضو شورای اخبار جنگ بودند و اخباری که از جبهه می آمد بررسی می کردند و در صدا و سیما و روزنامه ها منتشر می شد. خاطره‌انگیز است که در آن شرایط دشوار همه تلاش می کردند وظایف خود را انجام دهند.

او با اشاره به محدودیت‌های موجود در زمینه عکاسی آن زمان گفت: آن زمان امکانات محدود بود و امروز جوانان ما باید خوشحال باشند که با تلفن‌های خود می توانند بدون هزینه هزاران عکس بگیرند. دوربینی که به عکاسان داده می‌شد قیمت داشت و در درگیری‌ها آسیب می‌دید. مرحوم شهید رجایی یک روز از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران بازدید کردند. عکاسان خبرگزاری مرتب از ایشان عکس می گرفتند، ایشان می‌گفتند عکس نگیرید چرا که هر عکس قیمتی دارد و باید پولش را پرداخت کنیم. لذا آن زمان عکس گرفتن هزینه‌های بسیار داشت.

خرازی گفت: کار ساده ای نبود که عکاسان ما در جبهه حاضر شوند، خطر را به جان بخرند و تلاش کنند که لحظات ثبت شود. حفظ و نگهداری این سرمایه عظیم وظیفه همه است و خوشحالیم به همت مدیران این موسسه(اطلاعات)، این آثار نگهداری و آرشیو شده است. امیدواریم بقیه عکاسان و موسسات نیز به این امر بپردازند و آرشیو بزرگی از عکس جنگ داشته باشیم.

او گفت: آثار تصویربرداری شده که در ستاد تبلیغات جنگ نگهداری می‌شد به بنیاد حفظ آثار جنگ تحویل داده شد اما هنوز متوجه نشدیم چه وضعیتی دارد و چگونه است. قطعا باید حفظ، نگهداری و به‌روز شود تا برای نسل‌های آینده باقی بماند.

او در پایان گفت: امروز هم در دوران دفاع مقدس هستیم. در دوره دفاع از حیثیت و آرمان‌های خود هستیم و ان‌شاءالله به ثمر نهایی برسیم و جشن بزرگ پیروزی را بگیریم.

در ادامه مراسم با حضور علی ربیعی، کمال خرازی، عباس صالحی و ابوالقاسم قاسم‌زاده از عکاسان دوران دفاع مقدس روزنامه اطلاعات علی آذرنیا، مرتضی خاکی، جهانگیر رزمی، محسن رفیع‌نژاد، علی غفاری و منوچهر قلم‌چی تقدیر شد.

سپس حاضران در مراسم، نمایشگاه عکس «دوربین حماسه» را افتتاح کردند.